Toen ik de olie van mijn auto ging checken, zag een mot op de voorkant van de auto, het was waarschijnlijk een huismoeder. De nachtvlinder leefde nog, de vleugels bewogen heen en weer, maar haar buik was open gespat en vastgeplakt aan de metalen plaat. De botsing met mijn Honda Jazz is voor haar fataal geweest. De vlinder had geen hoop op herstel meer, dus heb ik haar doodgemaakt om verder lijden te voorkomen.
En toen kwam er opeens een vraag bij mij naar boven, hoeveel insecten heb ik met mijn rit in de auto gedood, en, hoeveel insecten worden door al het wegverkeer gedood? Een snelle blik op de voorkant van mijn auto, bezaaid met verpletterde kleine insecten leverde een voorlopig antwoord, veel! Op de gladde voorkant van de auto zijn meestal kleine, zachte insecten te zien zoals muggen en kleine vliegen. De hardere en grotere insecten zoals bijen, wespen en vlinders vallen na de botsing op de grond. Maar tussen de graten van de radiator zitten soms ook de grotere slachtoffers vast.
Nou, als natuurliefhebber zou ik mij moeten schamen voor al die slachtoffers. Een kleine troost is dat ik niet de enige insectenmoordenaar ben…
Enkele cijfers
Anno 2015 telt Nederland volgens het CBS 8,04 miljoen personenauto’s, 860.000 lichte bedrijfsvoertuigen en 163.000 zware bedrijfsvoertuigen. Het wegennet is bijna 139.000 kilometer lang. In hetzelfde jaar legden de personenauto’s 104 miljard kilometer, bestelauto’s 16,6 miljard kilometer en zware bedrijfsvoertuigen 7,5 miljard kilometer. Deze cijfers geven aan hoe intensief het wegverkeer is in Nederland. In neem aan dat in andere Europese landen het niet veel beter gesteld is.
De Nederlandse bioloog Arnold van Vliet heeft in 2011 een onderzoek uitgevoerd naar de insecten die slachtoffers zijn van het verkeer. Hij wilde weten hoeveel insecten jaarlijks door auto’s worden gedood. Van Vliet heeft samen met vrijwilligers gedurende zes weken geteld hoeveel insecten waren vastgeplakt op de kentekenplaat van 250 rijders. Zes weken en 30873,65 kilometer later hebben ze op de kentekenplaten 17836 dode insecten geteld. Dat aantal keer de gemiddelde oppervlakte van de voorkant van een auto, de aantal auto’s en de gereden kilometers in 2007 leverde het het astronomische getal van 800 miljard gedode insecten. En dat in 6 maanden! Inmiddels zijn er in Nederland nog 2 miljoen auto’s en meer wegen bij gekomen. Het baanbrekende onderzoek van Arnold van Vliet was gebaseerd op het aantal insecten die verpletterd en vast geplakt waren op de kentekenplaat. Dit zijn meestal de kleinere insecten.
De grotere insecten worden meestal door de botsing gedood en vallen op het asfalt. Dan heb je ook nog de niet-vliegende insecten zoals spinnen, mieren en kevers, die zijn ook niet geteld in het onderzoek. Ik denk dat het werkelijke aantal slachtoffers van het verkeer zelfs veel hoger ligt. Er is dus een massaslachting aan de gang.
Bloeiende bermen
De laatste tijd worden bloeiende bermen gebruikt als middel om de achteruitgang van de biodiversiteit te compenseren. Gezien het feit dat landbouwgebieden weinig tot niets te bieden hebben, worden bermen beschouwd als laatste enclave buiten natuurgebieden waar bijen en andere insecten hun voedsel kunnen halen. En die zijn prachtig, de bloeiende bermen. Als automobilisten genieten we in de zomer van al die kleuren. De smalle linten langs de weg hebben andere eigenschappen die aantrekkelijk zijn voor insecten: ze zijn meestal warmer dan de omgeving door het asfalt en hebben een losse, zanderige bodem. Hier zal je als wilde bij of hommel graag je nest willen bouwen.
In een landschap waar de intensieve landbouw geen ruimte biedt aan een voldoende aantal bloeiende kruiden, zijn de nectar zoekende insecten genoodzaakt de bermen op te zoeken voor hun voedsel, maar lopen hier serieus gevaar verpletterd te worden door het verkeer.
Nachtval
We hebben gezien dat overdag langs de weg een insectenslachting plaats vindt. Dan zouden we denken dat ’s nachts, als de bijen en andere insecten in hun nesten liggen te rusten, het rustig is langs de weg. Maar dat is allerminst zo. Na zonsondergang zijn er andere wezens die het overnemen, de nachtvlinders, en die voeden zich ook met nectar. Dus zoeken ze ook de plekken waar nog planten staan te bloeien. De weg lokt de nachtvlinders, maar er loert ook een ander gevaar, de autolampen en lantaarnpalen. Mensen die onderzoek doen naar nachtvlinders doen dat door het lokken van de beestjes door middel van felle lampen en lakens. Autolampen hebben hetzelfde effect, met het enige verschil dat in plaats van dat ze botsen tegen een laken, botsen de nachtvlinders tegen een voertuig. Dan liggen de dode insecten langs de weg, waar egels er op af komen om van deze gedekte tafel te genieten. De vele dode egels op en langs de weg bewijst het feit dat deze maaltijd vaak niet goed afloopt voor ze. Egels zijn helaas niet de enige dieren die het leven op het asfalt laten.
In een landschap dat gedomineerd is door het intensieve agrarische gebruik, hebben insecten buiten de natuurgebieden niet veel keuze, bermen of steden waar ze nog veel bloeiende planten in tuinen en openbaar groen kunnen vinden. Maar in beide biotopen hebben ze een grote kans dat ze hun boodschap met het leven moeten bekopen.
Conclusie
De biomassaliteit aan insecten vormt het fundament van het ecosysteem. Wereldwijd is een dramatische achteruitgang getoond van het aantal insecten. Met alle goede bedoelingen worden veel bermen omgevormd en beheerd tot ecologische verbindingszones. Deze kleurrijke linten in het landschap zijn echter niet in staat om dit probleem te verhelpen. In tegendeel, als de rest van het landschap grotendeels ongeschikt blijft voor veel insecten, werken de bermen in de huidige situatie als een soort ecologische val die de achteruitgang van biodiversiteit alleen maar zal versnellen.
