De verborgen vervuiling van een tuingereedschap.
Mensen die in het groen of bij het wegenonderhoud werken, tuineigenaren en moestuin liefhebbers, hebben het meestal wel, de bosmaaier. Hij heeft lang geleden de zeis verdrongen als de beste en snelste manier om het gras te maaien. De bosmaaier is inderdaad heel handig, met weinig fysieke inspanningen kun je hele oppervlaktes gras maaien, maar ook plekken rondom obstakels en bestratingen worden grondig schoongemaakt met de gemotoriseerde zeis. Je kunt hem met stalen messen op de roterende kop gebruiken, maar meestal wordt het een snel slingerende plastic draad. Een nadeel van dit apparaat is dat je jezelf en anderen moet beschermen tegen dit geweld; de motor maakt veel lawaai en steentjes en andere harde objecten kunnen als projectielen wegvliegen, zachte dingen zoals uitwerpselen worden ook met grote snelheid in de omgeving gestrooid. Helm, oordoppen en beschermende werkkleding zijn dus noodzakelijk. Dat hebben we er graag voor over om zo’n handig en stoer apparaat te mogen gebruiken, maar… er is ook een andere kant van de medaille.
Slingerende polymeren De maaikop van de bosmaaier slingert de nylon draad op een snelheid van ongeveer 8.000 meter per minuut, in het gras, tegen bomen, obstakels, bestrating enzovoort. Op die snelheid slijt het snel en wordt het dus microplastic dat in het milieu belandt. Het is niet te traceren, blijft in de bodem, wordt door dieren opgenomen of spoelt naar sloten en kanalen om uiteindelijk de zee te vervuilen met nog meer plastic soep. In het groeiseizoen is de bosmaaier een van de favoriete “groene” gereedschappen. Hoeveel microplastic beland jaarlijks hierdoor in het milieu? Niemand weet hoeveel, de gegevens hierover zijn heel schaars, maar volgens sommige (gedateerde) bronnen op internet wordt in Nederland elk jaar ongeveer 10.000 kilometer aan plastic draad op de markt gebracht. Als we berekenen dat 1 meter draad 8 gram weegt, belandt dan door de bosmaaier 80.000 kilo (micro) plastic in het milieu. Mijn vermoedens zijn dat het veel meer is. Wereldwijd zijn er volgens andere bronnen 90 miljoen bosmaaiers, dit zijn geen exacte cijfers maar geven wel de omvang aan van de dagelijks bijdrage aan de (micro)plastic vervuiling door dit gereedschap.
De alternatieven Sinds de jaren 70 heeft de bosmaaier zijn succesvolle entree op de markt gemaakt. Daarvoor was de zeis het maaigereedschap. De kunst om daarmee te maaien was een collectief erfgoed, vooral op het platteland. Met de komst van de bosmaaier is dat erfgoed in rap tempo verdwenen, maaien met de zeis is nu iets voor nostalgische boerenfestivals. Met een scherpe zeis kunt je prima gras maaien, het is stil, geeft geen vervuiling en is tegelijkertijd een goede training voor je lijf. Maar die kunst heeft de status van een stoffig oudheid-museum gekregen. Heel weinig mensen kunnen dat nog en dit is dus voor de meeste gebruikers geen alternatief. Maaien met een maaimes i.p.v. plastic draad is een prima alternatief, nadeel is dat de snel draaiende messen obstakels en bomen kunnen beschadigen en steentjes en andere voorwerpen als projectielen kunnen lanceren.
Afbreekbaar plastic Een prima alternatief leek de Biotrim te zijn, een draad gemaakt van afbreekbaar plastic, echter, het is inmiddels door de Europese wetgever verboden. Het zogenaamde Oxoplastic van de Biotrim bleek niet zo milieuvriendelijk te zijn. Het breek wel sneller af maar blijft toch als microplastic in het milieu achter. Andere producenten hebben draad van biologisch afbreekbaar plastic op de markt gebracht. Of ze een goed alternatief voor de plastic draad zijn is bij mij vooralsnog onduidelijk.
Ronde vingerbalkmaaier Op de markt bestaan ook maaikoppen met over elkaar heen schuivende messen, een soort vingerbalkmaaier, maar dan in het rond. Met dit systeem kunt je ook rondom obstakels en tegen bomen maaien, zonder beschadigingen en vliegende projectielen. Zoals met de zeis en de vingerbalkmaaier is het maairesultaat schoon en past dus goed bij het ecologisch maaibeheer. Waarom wordt het dan zo weinig gebruikt? Er zijn weinig producenten die het in het assortiment hebben en de efficiëntie van dit systeem is bij de verschillende merken wisselend, sommige missen wat kracht, maar andere zijn juist beter. Wellicht is het een kwestie van tijd en als groene werkers en consumenten die stap wagen zullen fabrikanten steeds met betere modellen komen.
Conclusie Met het maaiseizoen komen duizenden bosmaaiers in actie. Het gemak waarmee men hiermee te werk kan gaan, maakt het verleidelijk om te maaien ook op plekken waar het helemaal niet nodig is, zomaar om een super strak beeld te krijgen, het zogenaamde “netjes”! De vervuiling die achter blijft zie we toch niet. Zoals we gezien hebben zijn er meerdere alternatieven voor de plastic draad. Met name bij het ecologische maaibeheer hoort naast het rekening houden met de biodiversiteit, ook geen vervuiling achter te laten. Het (micro)plastic probleem wordt steeds groter en de groene sector kan met de juiste keuzes zijn bijdrage leveren aan een schoner milieu.
