In de meivakantie van 2016 zijn we naar Denemarken gegaan. Voor mij was het eerste keer in een Scandinavisch land. Denemarken is iets groter, maar met ongeveer een derde van de inwoners van Nederland, en redelijk dichtbij. Onze bestemming is het strand van Fjellerup, aan de oostkust van het land, in Djursland. Aan de grens tussen Duitsland en Denemarken is een voorteken van het weer dat ons te wachten staat. Donkere wolken hangen in de lucht, en net over de grens krijgen we inderdaad een behoorlijke hoeveelheid regen over ons heen. Een toepasselijk welkom! Het weer houdt dit humeur de hele week. Regen, hagel, veel wind en af en toe zon, alles in een scenario van prachtige luchten. Het is net alsof de contrasten in de lucht hier scherper zijn. De minima s’nachts liggen onder het vriespunt en overdag voelt het met de harde wind nog winters aan.
Landschap
Glooiende heuvels bepalen de morfologie van het Deense landschap. Het is rustig op de weg, en het is merkbaar dun bevolkt. Boerderijen zijn dun verspreid over het land, en in de kleine dorpen die we tegen komen zijn haast geen mensen te zien. We vragen ons af waar de Denen zijn, het is geen mooi weer buiten, maar het is erg stil op straat. De heuvels zijn grotendeels bewerkt door landbouwmachines, en ingezaaid met koolzaad, granen, en bieten. De bodem is leemachtig met kleine keien, vruchtbaar en goed waterdoorlatend, ideaal voor de landbouw. Niet het hele landschap is bestemd voor landbouw. In de dalen, waar het nat is en waar plassen of beken het water opvangen, zijn er natte bossen van het type Goudveil-essenbos. Hogerop fraaie percelen Haagbeuk-eikenbos, vaak met bomen van indrukwekkend formaat. De bosbouw is ook een belangrijk element in het landschap. In sommige delen bepaalt bosaanplant het beeld. Coniferen plantages wisselen zich af met aanplant van beuken en eiken.
Bosanemoon
In de bossen, met name de wat oudere en natuurlijkere wouden, viel mij de witte bloesem op van één van mijn favoriete planten, de bosanemoon. Een waanzinnige hoeveelheid bosanemonen bedekt de bosbodem! In Nederland staat de bosanemoon bekend als indicator voor oude bosbodem. Als het zo is dan is’de bodem van de Deense bossen zeer oud! Vaak groeit de bosanemoon samen met witte klaverzuring, donkersporig bosviooltje en bosbingelkruid.
Bosweide
Niet ver van onze bungalow, op loop afstand, bevind zich een prachtig voorbeeld van bosweide. Cultuur en natuur samen gesmolten in een idyllisch landschap. Het pad kronkelt tussen brede, oude houtwallen van eiken, beuken, haagbeuken, zoete kers en es. Tussen de grote bomen, staat de tweede laag van het bos, met lijsterbes, meidoorn, vlier, kardinaalmuts, framboos, vogelkers, hazelaar, hop, kamperfoelie en bramen. Ook de kruidenbegroeiing is goed vertegenwoordigd, laag tegen de bodem de alom aanwezig bosanemoon, hondsraf, de muskuskruid en de nog kleine spruiten van de salomonszegel, op de vochtiger delen de speenkruid. Witte klaverzuring en grote muur sluiten de lijst van de voorjaarsbloeiers. De bomen zijn hier oud en onbeheerd, ze mogen vanzelf doodgaan, Van het beheer hier weet ik niets, maar het is minimaal. Naast de houtwal een drassig grasland, aan de rand hiervan een bosje van ratelpopulier bedekt met klimop.
Het pad loopt verder richting een spectaculair bos, hier zijn de struiken zeldzaam, de schaduw van de grote bomen geeft geen kans aan de meeste planten. Maar in het voorjaar, als de bomen nog kaal zijn, is de bosanemoon de koning van het woud.
Beekdal
Op een ochtend vertrek ik met de auto richting een bosgebied, niet ver van de bungalow. Parkeer de auto op een pad en loop richting het bos, het is een eentonige coniferen akker, duidelijk bestemd voor houtproductie, maar er zijn hier en daar leukere percelen met grote loofbomen. Een stukje verderop kom ik een kronkelende beek tegen, het water is helder en stroomt snel. Om de beek heen een mooi voorbeeld van beekdal bos.
Hier vinden we es, els, wilg, gewone esdoorn, meidoorn en vogelkers. Zoals te verwachten staan hier boskruiden die van vochtige gronden houden, zoals speenkruid, paarbladige goudveil, bosgeelster , bosbingelkruid en bosanemoon.
Aan de zee
Het strand van Fjellerup is eind april rustig, de mensen die je tegen komt kun je op één hand tellen. Al de eerste avond wandeling werden we geamuseerd door een fantastische zonsondergang.
Het zand dichtbij het water is bezaaid met kleine stenen, schelpen en restanten van algen. Plastic troep en andere sporen van de mens zijn vrijwel afwezig. Het strand is ongeveer 15/20 meter breed, lage zandduinen begrenzen het strand.
Denemarken is een schiereiland en heeft heel veel kust, sommige in de vorm van indrukwekkende kliffen.
Dicht bij de kust zijn er prachtige graslanden, met opvallende soorten
Kalø slot
Kalø slot is een kasteel gebouwd in 1313 door Koning Erik Menved. Het is gebouwd op een eiland dat verbonden is aan het land door een destijds gebouwde dijk. Er ligt een glooiend grasland eromheen. Van het originele kasteel is er een ruïne overgebleven, en het grasland heeft een paar leuke botanische verrassingen.
Fauna
De reeën zijn minder gewend aan mensen dan in Nederland, ze zijn duidelijk schuwer. De vossen hebben zich niet laten zien, maar de uitwerpselen zijn de stille getuigen van hun aanwezigheid. Vlakbij onze bungalow een eekhoorn op een eik.
Vogels
De voorjaars-geluiden zijn hetzelfde als in Nederland, deze vogels heb ik opgemerkt: havik, buizerd, torenvalk, bonte kraai, roeken, grote bonte specht, groene specht, kiewit, gaai, koolmees, roodborst, winterkoning, boomklever,zanglijster, pimpelmees, zwartkop, putter, bonte vliegenvanger, tjiftjaf, ringmus, merel, veldleeuwerik, en aan de strand, meeuwen. De veldleeuwerik is nog algemeen in Denemarken, op het platteland hoor je constant de vrolijk zang hoog in de lucht. De landbouw is hier ook intensief en belangrijk, maar niet alle graslanden worden afgemaaid of geklepeld. Door het landschap heen zie ruige velden waar de veldleeuwerik zijn nest kan bouwen en zijn legsel groot kan brengen.
Tot slot
Dit artikel gaat over de natuur van Denemarken, ik heb de mooie culturele aspecten van het land niet behandeld. Maar de openluchtmuseum in Arhus, de imposante kastelen met prachtige parken een de mooie dorpen zoals Ebeltoft die we bezocht hebben zijn zeker de moeite waard. Om maar niet te zwijgen over de top attractie van Denemarken, Legoland. Dit massa pretpark is een hulde aan plastic, maar ook hier vindt de natuur haar weg om elke kans te benutten, zoals de mossen op de kunstmatige bergen.
Denemarken is een prachtige land, waar cultuur een natuur samenvloeien in een steeds verrassend landschap.
Gilberto